Na podstawie badań przeprowadzonych w ramach projektu OrganicTargets4EU, niniejszy artykuł podsumowuje ocenę systemów wiedzy i innowacji w rolnictwie ekologicznym, akwakulturze i podmiotach łańcucha wartości. Dostęp do informacji, proaktywna wymiana wiedzy i ciągła aktualizacja wiedzy mają fundamentalne znaczenie we wszystkich systemach społeczno-gospodarczych. W kontekście dzisiejszej produkcji żywności i rosnących wyzwań środowiskowych, niezwykle ważne jest prowadzenie ugruntowanego dialogu między nauką, praktyką i polityką, znanego jako System Wiedzy i Innowacji Rolniczych (AKIS). Dobrze funkcjonujący AKIS jest rzeczywiście kluczowy dla osiągnięcia ambitnych celów Unii Europejskiej (UE) określonych w unijnych strategiach "od pola do stołu" (F2F) i bioróżnorodności w ramach Europejskiego Zielonego Ładu. Strategie te mają na celu osiągnięcie co najmniej 25% gruntów rolnych w UE objętych rolnictwem ekologicznym do 2030 r. oraz znaczne zwiększenie akwakultury ekologicznej (cele ekologiczne F2F). Zwiększenie udziału rolnictwa ekologicznego do 25% jest ważnym celem zwiększenia zrównoważonego rozwoju sektora rolno-spożywczego w Europie. Oznaczałoby to potrojenie obecnego udziału rolnictwa ekologicznego w UE w ciągu zaledwie kilku lat. Nowe plany strategiczne WPR na lata 2021-2027 państw członkowskich UE często odzwierciedlają szczególne znaczenie AKIS dla osiągnięcia ekologicznych celów F2F. Jednak sposób osiągnięcia celów i konkretna ścieżka wdrożenia pozostają niejasne. Projekt European Horizon OrganicTargets4EU analizuje obecny stan AKIS dla rolnictwa ekologicznego w ośmiu krajach (Austria, Dania, Niemcy, Włochy, Francja, Węgry, Rumunia i Grecja). W oparciu o identyfikację kluczowych blokad, analiza podkreśla specyficzne dla danego kraju i sektora środki rozwoju AKIS dla rolnictwa ekologicznego potrzebne do wspierania i zwiększania skali rolnictwa ekologicznego, akwakultury, a także przetwórstwa i handlu detalicznego.
Jasny obraz obecnej sytuacji jako podstawa do poprawy AKIS dla rolnictwa ekologicznego
OrganicTargets4EU analizuje systemy wiedzy i innowacji poprzez wywiady z ekspertami, ankiety internetowe i mapowanie interesariuszy AKIS w 8 krajach. Ocena obejmuje charakterystykę organizacyjną AKIS w każdym kraju, koncentrując się na polityce, usługach doradczych, edukacji, a także badaniach i innowacjach. W oparciu o zidentyfikowane ograniczenia i możliwości, opracowano zalecenia dotyczące dalszego rozwoju AKIS dla rolnictwa ekologicznego. W przypadku przetwórców ekologicznych i sprzedawców detalicznych raport obejmuje analizę wsparcia, jakie otrzymują, a także potrzeby w zakresie wiedzy i informacji.
Brak zinstytucjonalizowanego finansowania oraz brak transferu wiedzy, wymiany i edukacji to kluczowe bariery
W rolnictwie ekologicznym obecny stan AKIS dla rolnictwa ekologicznego ujawnia różne poziomy rozwoju w poszczególnych krajach. Kraje z większymi sektorami ekologicznymi mają większe wsparcie polityki krajowej i współpracę w dobrze ugruntowanych sieciach podmiotów. Jednak dobrze funkcjonujący AKIS dla rolnictwa ekologicznego zależy od konwencjonalnych podmiotów AKIS i ich gotowości do wspierania rolnictwa ekologicznego. Programy UE, takie jak EIP-AGRI, odgrywają kluczową rolę w rozwoju AKIS, szczególnie w krajach o ograniczonych inicjatywach publicznych. W krajach o mniej rozwiniętym AKIS dla rolnictwa ekologicznego, prywatne podmioty rynkowe często przejmują funkcje AKIS. Ogólnie rzecz biorąc, lokalne powiązania i sieci są ważnymi ośrodkami wiedzy, ale także kompensują braki w przepisach dotyczących rolnictwa ekologicznego w AKIS. AKIS dla rolnictwa ekologicznego charakteryzuje się brakiem zinstytucjonalizowanego finansowania, brakami w transferze i wymianie wiedzy, a także brakiem zinstytucjonalizowanych programów edukacyjnych dla rolników i doradców koncentrujących się na rolnictwie ekologicznym. Tematy dotyczące rolnictwa ekologicznego w AKIS są głównie związane z produkcją i kwestiami technicznymi, co obejmuje tylko jedną część spektrum uczenia się systemu wiedzy ekologicznej. W akwakulturze ekologicznej analiza ujawnia mały, ale wyspecjalizowany sektor z częściowo funkcjonującymi sieciami. Pomimo ścisłej współpracy między podmiotami, system wiedzy i innowacji (AKIS) dla akwakultury ekologicznej nie jest jeszcze wystarczająco ugruntowany, aby zapewnić rolnikom odpowiednie wsparcie. Kluczowe blokady obejmują brak strategii politycznych wspierających AKIS oraz brak konkretnych celów w strategiach UE wspierających rozwój sektora. Ocena AKIS w przetwórstwie ekologicznym i handlu detalicznym ujawnia różnice w strukturach wsparcia. Niektóre kraje wykazują dobrze ugruntowane systemy współpracy między kluczowymi podmiotami, chociaż priorytetem powinny być nadal badania, edukacja i szkolenia zorientowane na praktykę. Z kolei kraje o mniej ugruntowanych systemach wsparcia polegają na ograniczonej liczbie podmiotów i charakteryzują się niską dostępnością wiedzy i informacji, szkoleń i edukacji. Ogólnie rzecz biorąc, AKIS w przetwórstwie ekologicznym i handlu detalicznym stoi przed wyzwaniem braku przeglądu dostępnej wiedzy i odpowiednich brokerów wiedzy, a także braku treści ekologicznych w usługach doradczych, edukacji i szkoleniach.
Kompleksowe ramy polityczne, ukierunkowane finansowanie i budowanie potencjału wzdłuż łańcucha wartości są kluczowe dla rozwoju AKIS dla rolnictwa ekologicznego.
W przypadku rolnictwa ekolog icznego niezbędne jest stworzenie spójnych ram politycznych na poziomie krajowym, które zapewnią wsparcie i zinstytucjonalizowane finansowanie AKIS dla rolnictwa ekologicznego. Ramy te powinny nadawać priorytet możliwościom badawczym i ułatwiać wymianę wiedzy w ramach łańcucha dostaw żywności. Co więcej, strategiczne skupienie się na długoterminowej wizji badań w rolnictwie ekologicznym oraz integracja kompleksowych programów nauczania rolnictwa ekologicznego z programami edukacyjnymi i szkoleniowymi są również niezbędnymi krokami. Ogólnie rzecz biorąc, dalszy rozwój rolnictwa ekologicznego wymaga zwiększonej wymiany i współpracy między niezależnymi badaczami, doradcami i rolnikami, w których wiedza zorientowana na praktykę jest rozwijana i wymieniana w podejściu partycypacyjnym. Jeśli chodzi o akwakulturę ekologiczną, potrzebny jest instytucjonalny mechanizm rozruchowy, wspierany przez jasną wizję sektora, który angażuje wszystkie podmioty w łańcuchu wartości i służy jako podstawa dla strategii sektorowych, planów działania i systemów finansowania. W celu rozwoju rynku konieczne jest zintegrowanie akwakultury ekologicznej z systemami doradztwa i edukacji oraz wdrożenie strategii komunikacji zorientowanej na konsumenta. Jeśli chodzi o ekologiczne przetwórstwo i sprzedaż detaliczną, istnieje potrzeba niezależnego, wykwalifikowanego i niedrogiego wsparcia doradczego w celu skutecznego rozwoju rynku ekologicznego. Obejmuje to dostęp do istniejącej wiedzy, angażowanie instytucji polityki publicznej i ściślejszą współpracę między kluczowymi organizacjami i podmiotami. Niezbędne jest również specjalne wsparcie dla innowacji, a także zintegrowane programy nauczania w zakresie rolnictwa ekologicznego dla przetwórców, sprzedawców detalicznych i konsumentów - zwłaszcza w krajach o mniej ugruntowanych systemach wsparcia.
Wnioski
UE sformułowała jasny cel promowania sektora ekologicznego z jego korzyściami społecznymi, gospodarczymi i środowiskowymi. Rolnictwo ekologiczne jest systemem rolniczym wymagającym dużej wiedzy. Ustanowienie i promowanie współpracy AKIS ma zatem kluczowe znaczenie dla wspierania rolników, doradców i naukowców w rolnictwie ekologicznym, akwakulturze i łańcuchu wartości. Analiza pokazuje, że dla dalszego rozwoju sektora ekologicznego potrzebne są silniejsze wysiłki polityczne i instytucjonalne, aby ustanowić solidny i zrównoważony system wiedzy ekologicznej wśród podmiotów ekologicznych.
Więcej informacji
Pliki do pobrania