Gids voor landbouwbedrijven voor het plannen van kleinschalige installaties voor de verwerking van sojabonen

Practical Recommendations

De kern van de verwerkingsinstallatie wordt gevormd door apparatuur die tot doel heeft rauwe sojabonen via een warmtebehandeling om te zetten in een verteerbare vorm. De vereiste verwerking kan worden bereikt via verschillende technologische procedures (zie overzicht in tabel 1).

Eerste stap: Economische evaluatie

• Is de consumptie van sojaproducten op mijn landbouwbedrijf voldoende om de investering binnen een redelijke termijn rendabel te maken? Een referentievoorbeeld voor de infrastructuur voor de verwerking van sojabonen op landbouwbedrijven in Oostenrijk en Duitsland zijn landbouwbedrijven met een jaarlijkse consumptie van minstens 70-100 ton sojabonen. Voor biologische landbouwbedrijven kan de rentabiliteit al beginnen rond 50 ton per jaar
• Een kosten-batenberekening uitvoeren voor het hele systeem van verwerkingsapparatuur. Kostenfactoren die moeten worden meegerekend: afschrijving van de apparatuur, energiekosten per eenheid output, onderhoudskosten per eenheid output en tijdsinspanning voor onderhoud, verwerking en toezicht. Wanneer verwerkingsapparatuur alleen in kleine batches en met veel onderbrekingen werkt, werkt de machine met een ondergemiddelde efficiëntie. Het volledige energierendement zoals vermeld door de fabrikant wordt wellicht niet bereikt. Het is net als autorijden. Stop en go verkeer is minder efficiënt dan een continue rit. Factoren van economisch voordeel: marktwaarde van het afgeleide product. De marktprijs voor sojavoedermiddelen kan in de loop van het jaar aanzienlijk variëren. De premie voor sojaproducten van niet-genetisch gemodificeerde kwaliteit schommelt in Midden-Europa de laatste jaren tussen 60 en 110 euro.
• Indien een afschrijvingsberekening niet bevredigend is wegens een te gering aantal bedrijfsuren per jaar, kunnen de volgende vervolgacties worden overwogen:
  • De verwerkingsinstallatie implementeren als een gezamenlijk project met naburige landbouwbedrijven
  • Aanbieden van verwerking als dienstverlening aan anderen. Dit kan gebeuren via stationaire of mobiele oplossingen.
  • Heroverweging van de beslissing om in verwerkingsinstallaties voor sojabonen te investeren
• Indien verwerkingsapparatuur voor sojabonen als dienstverlening voor anderen wordt gebruikt, moet rekening worden gehouden met het algemene rechtskader en met eventuele aanvullende eisen van certificeringsregelingen.

Tabel 1: Selectie van fabrikanten van technologie voor de verwerking van sojabonen. Deze lijst omvat apparatuur die reeds door landbouwers in Midden-Europa wordt gebruikt. Links naar websites staan in "Nadere informatie".

* Verwerkingstijd kan enigszins afwijken. Tijdinstellingen zijn bijvoorbeeld aangepast aan het vochtgehalte.

Aanvullende opmerkingen bij tabel 1

• Een goede reiniging van de sojabonen vóór de warmtebehandeling is een must.
• Fabrikanten kunnen extra voorbehandeling van de bonen, zoals bevochtigen, pellen of splitsen, aanbevelen om betere verwerkingsprestaties te verkrijgen.
• De beschikbaarheid van technische ondersteuning per regio en taal is belangrijk voor de installatie, het onderhoud en de behandeling.
• Het vergelijken van verwerkingstemperaturen tussen fabrikanten kan een uitdaging zijn. Het meest relevant is de temperatuur in de kern van de boon, maar deze waarde kan alleen worden geschat. Even belangrijk is dat de warmtebehandeling gelijkmatig wordt toegepast.
• De mogelijkheid om de verwerkingsparameters manueel aan te passen is vooral belangrijk als partijen van zeer verschillende kwaliteit worden verwacht.
• Evenwicht tussen investering en mate van procesautomatisering en inspanning voor toezicht.

Oliepersen en extra koelers zijn optionele hulpmiddelen en worden vaak gebruikt

Tweede stap: Wanneer is een oliepers aan te bevelen?

Met behulp van een oliepers kan het oliegehalte van ongeveer 20% in de ruwe sojaboon worden verlaagd tot ongeveer 10%. Het afgeleide product wordt sojabonenkoek genoemd (zie foto 3 en 4). Met een oliepers kan de producent inspelen op de uiteenlopende behoeften van de consument: sojabonenkoeken zijn beter bewaarbaar en gemakkelijker in het rantsoen te verwerken dan volvette sojabonen.

Een ander voordeel van het persen van sojabonen is dat de verkregen olie kan worden verhandeld. Mogelijke toepassingen zijn als diervoeder of als grondstof in de levensmiddelenindustrie. Het is gebruikelijk sojaolie in flessen te verkopen voor gebruik in de keuken, zie foto 5. Koudgeperste sojaolie is geschikt om in te bakken of te frituren. Het bevat een hoog gehalte aan gezonde meervoudig onverzadigde omega 3-vetzuren.